Lozan

Başbakan Rauf (Orbay) Bey’den Lozan ve İsmet (İnönü) Paşa’yla ilgili bir anı:

“Lozan’daki delegeler kurulu başkanlığına tebrik telgrafı gönderdikten sonra, ertesi gün Meclis Başkanı Ali Fuat (Cebesoy) Paşa ile birlikte, Çankaya köşküne giderek, Mustafa Kemal Paşa ile buluştuk. Yemeği orada hep birlikte yedik. Sofrada Latife Hanım’da vardı. Barış sorunları konuşurken, Paşa:

-‘İsmet (İnönü) de Lozan’dan yola çıkmış, geliyor’ deyince, gülümseyerek:

-‘Evet öyle... Bende izninizle gidiyorum’ dedim ve anlattım:

-‘Lozan’da yazdığı telgraflar ve aldığı durum dolayısıyle, konuştuklarımız belli... Gerçi onun yalnız beni değil, taşlamalarına sizi de, bakan arkadaşları da amaç edindiği ve zaman içinde bunu hoş görmemiz gerektiğini söylemiştiniz ama, ben ne olursa olsun, bir daha İsmet Paşa ile yüzyüze gelmem ve artık onunla imkanı yok çalışamam. Barış Antlaşmasını imzalamış olduğu gibi, bunu uygulama işini de ona bırakmak doğru olur düşüncesindeyim.’ Mustafa Kemal Paşa şaşırdı:

-‘Demek onu karşılamaya gelmeyeceksiniz?’

-‘Hayır’ dedim. ‘Beni mazur görün, bunca yersiz taşlamalarından sonra, artık İsmet Paşa ile karşı karşıya gelemem... Yarın Sivas’a seçim bölgeme gidip biraz dinleneceğim. Zaten Meclis’te yok...’ Üzüldü ve gayet samimi görünen, yumuşak bir sesle:

-‘Raufçuğum’ dedi, ‘Ne söyleyeyim bilmem ki, haklısın... Bu çevre adamı ahlaksız yapıyor.’

-‘Paşam, üzülme, dedim, bir düzüne ahlaklı adamla sen bu memleketi kusursuz yönetirsin.’

-‘Bu, Mustafa Kemal Paşa ile son görüşmemiz oldu. Sofradan kalkınca, biraz ayaküstü, fakat artık bu konulara değinmeden, görüştük ve kucaklaşarak vedalaştık.’”¹

1 ARIBURNU, Kemal, Atatürk’ten Anılar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1976, s. 306-307.

Kaynak: Atatürk’ten Gençliğe Unutulmaz Anılar, Ahmet Gürel, Mayıs 2009