Mustafa Kemal Atatürk'ün Adana'yı Dokuzuncu Ziyareti (24 Mayıs 1938)

Atatürk’ün son Adana ziyareti daha önce çeşitli vesilelerle “Kırk asırlık bir yurt köşesi, düşman elinde esir kalamaz!” şeklinde dile getirdiği Hatay meselesi nedeniyle olmuştur. İkinci Dünya Savaşı öncesinde Fransızlarla yapılan görüşmelerin uzaması üzerine Hatay konusundaki kararlılığını göstermek isteyen Ulu Önder, hastalığının ilerlemiş olmasına aldırış etmeden Mersin ve Adana’yı kapsayan bir geziye çıkmıştır. Bu doğrultuda 20 Mayıs günü Mersin’e gelerek askerleri teftiş etmiştir.¹ Mersin’de dört gün kaldıktan sonra da 24 Mayıs 1938 günü Adana’ya doğru hareket etmiştir.² Bu esnada yol güzergâhında bulunan Tarsus’ta kısa bir mola vermiştir.³ Adana’da coşkulu bir kalabalık tarafından karşılanan Ulu Önder, Atatürk Parkı’nın önünden geçerken otomobilini durdurarak heykelini süzdükten sonra önünden geçen askerleri teftiş etmiştir. Askerlerin intizamını çok beğenerek Tümgeneral İsmail Hakkı Akoğuz’u tebrik etmiştir.⁴

Adana’da kısa bir süre kaldıktan sonra Ankara’ya dönmek üzere hazırlandığı esnada yanına yaklaşan Vali Tevfik Hadi Baysal, Adanalıların hasretini ve kendisini daha çok görmek istediklerini ifade ederek bir müddet şehirde istirahat buyurmalarını rica etmiştir. Bunun üzerine sabit bir noktaya dalarak biraz düşündükten sonra Salih Bozok’a dönen Atatürk, “Salih! Adana’yı gündüz gözü ile bir kere daha görelim” demiştir. Bu davranışı ile Adanalıları çok mutlu etmiş ve alkışlar ile yaşa sesleri arasında Seyhan nehri kenarındaki Belediye Parkı’na gelmiştir. Burada bir hasır koltuğa oturarak Seyhan nehrine uzun uzun dalarak baktıktan sonra nehrin suyunun sulama amaçlı kullanılması durumunda ne kadar arazinin sulanacağı hakkında bilgi alarak Mısır ile Çukurova’yı mukayese etmiştir. Bu sırada ikram edilen portakal suyunu ise doktorunun zararlı olduğunu söylemesi üzerine içmeyerek şekersiz bir kahve istemiştir. Parkta yarım saat oturduktan sonra tren istasyonuna gelen Ulu Önder, müteakiben Ankara’ya doğru yola çıkmıştır.⁵

Mustafa Kemal Atatürk Adana Ulus Parkı'nda kahvesini içerken. (24 Mayıs 1938)

Mustafa Kemal Atatürk Adana Ulus Parkı'nda dinlenirken. (24 Mayıs 1938)

Mustafa Kemal Atatürk Adana Ulus Parkı'nda dinlenirken. (24 Mayıs 1938)

1 “Büyük Şef Mersin’e Hareket Buyurdular”, Ulus, 20 Mayıs 1938; “Atatürk Dün Mersin’i Şereflendirdiler”, Akşam, 21 Mayıs 1938; “Ulu Şef Atatürk Dün Mersin’i Şereflendirdiler”, Türk Sözü, 21 Mayıs 1938; “Büyük Kurtarıcımız Mersin’i Şereflendirdiler”, Yeni Adana, 21 Mayıs 1938; “Ulu Önder Dün Mersin’i Şereflendirdiler”, Cumhuriyet, 21 Mayıs 1938; “Atatürk Mersin’de”, Ulus, 21 Mayıs 1938; “Mersin’de Atatürk İçin Emsalsiz Tezahürat”, Akşam, 22 Mayıs 1938; Toros, Adana Seyahatleri, 3. Baskı, s. 89.

2 “Büyük Şef Dün Adana’yı Şereflendirdiler”, Türk Sözü, 25 Mayıs 1938; Toros, Adana Seyahatleri, 3. Baskı, s. 89; “Safa Geldin Ulu Önderimiz”, Yeni Adana, 24 Mayıs 1938.

3 Öz, a.g.e., s. 43.

4 “Büyük Şef Dün Adana’dan Ankara’ya Hareket Ettiler”, Akşam, 25 Mayıs 1938; “Büyük Şef Dün Halkın Coşkun Tezahürleri İçinde Adana’dan Hareket Ettiler”, Ulus, 25 Mayıs 1938; Soyak, a.g.e., s. 613; Evinç, a.g.m., s. 35; “Büyük Şef Dün Adana’yı Şereflendirdiler”, Türk Sözü, 25 Mayıs 1938; Toros, Adana Seyahatleri, 3. Baskı, s. 89.

5 Ayhan, “Adana’ya İlk ve Son Seyahati”, s. 17; Toros, Adana Seyahatleri, 3. Baskı, s. 89-90.

Erdem ÇANAK*
Atatürk’ün Adana Ziyaretleri *Yrd. Doç. Dr., Çukurova Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü Öğretim Üyesi
Kaynak: Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı: 90 Kasım - 2014